Vlaamse Regering maakt kwadratuur van de cirkel

De Vlaamse Regering maakt de kwadratuur van de cirkel en combineert de creatie van extra containercapaciteit voor de Antwerpse Haven met nieuwe toekomstperspectieven voor Doel. Er is een ontwerp van voorkeursbesluit vastgelegd dat bijkomende capaciteit voorziet voor ongeveer 7 miljoen containers. Maar omdat de extra containercapaciteit vooral gerealiseerd wordt via inbreiding van bestaande dokken, aangevuld met slechts een beperkt nieuw dok, ontstaan er nieuwe toekomstperspectieven voor Doel. Een extern onderzoeks- en ontwerpbureau gaat een toekomstvisie uittekenen voor het gedoemd gewaande polderdorp. “Niet zo lang geleden leek het alsof je in Vlaanderen geen 2 stenen meer op elkaar kon krijgen”, zegt Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts. “Na onder andere Oosterweel bewijzen we nu nog eens dat het wél kan, omdat we het conflictmodel van het verleden hebben ingeruild voor een overlegmodel. We doen zelfs wat niemand nog had verwacht: Doel weer toekomst geven”.

De Vlaamse Regering heeft een ontwerp van voorkeursbesluit vastgelegd voor de creatie van extra capaciteit voor de behandeling van meer dan 7 miljoen containers in de Antwerpse Haven (ECA). Er waren aanvankelijk 8 alternatieven om extra containercapaciteit te creëren, maar Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts legde daar nog een eigen Alternatief 9 naast, gebruik makende van de beste bouwstenen uit de 8 scenario’s. Na een adviesronde en een herwerking van het besluit wordt ‘Alternatief 9’ nu bevestigd als voorkeursalternatief. De extra capaciteit wordt in dit scenario grotendeels gerealiseerd door inbreiding binnen de bestaande dokken: er komt binnen de haven plaats voor 4 miljoen extra containers dankzij onder meer de uitbreiding van de Noordzeeterminal, een nieuwe terminal op het te dempen Noordelijk Insteekdok en een nieuwe terminal aan het Waaslandkanaal ten westen van de Kieldrechtsluis. Aanvullend wordt er capaciteit gecreëerd voor nog eens 3,2 miljoen containers door een beperkt nieuw dok, dat enkel langs de zuidzijde ontwikkeld wordt.

Het dorp Doel blijft gevrijwaard. Na decennia onzekerheid ontstaan er zo eindelijk opnieuw toekomstperspectieven voor het polderdorp. Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts gaat nu een extern onderzoeks- en ontwerpbureau de opdracht geven om een toekomstvisie uit te tekenen voor de ordening en inrichting van Doel. Er moet ook een concreet actieplan komen om Doel nieuw leven in te blazen.

“We vrijwaren de positie van de Haven van Antwerpen én we vrijwaren Doel”, zegt Ben Weyts. “De extra containercapaciteit bereidt Antwerpen voor op de nieuwe groeispurt die eraan komt in het goederenvervoer. Maar we bereiden ook Doel voor op een nieuw hoofdstuk”.

“De combinatie van een verkort getijdendok met inbreiding van bestaande containerterminals beperkt de ruimtelijke impact van de extra containerbehandelingscapaciteit.” zegt Freddy Aerts, voorzitter van de taskforce van het complex project ECA. “De natuur die verloren gaat, wordt maximaal gecompenseerd op gronden die reeds bezit zijn van de overheid zijn.”

Natuurcompensatie

Het aansnijden van bestaande natuur blijft beperkt omdat er sterk wordt ingezet op de inbreiding van bestaande dokken en omdat het nieuwe dok enkel langs de zuidzijde ontwikkeld wordt. Andere alternatieven zouden een grotere impact hebben op de omgeving, bijvoorbeeld omdat er slikken en schorren zouden moeten sneuvelen.

Er komt een natuurcompensatieplan voor de stukken natuur die wél aangesneden worden. Onder meer de Prosperpolder Zuid komt in aanmerking: 169 hectare ten zuiden van het gehucht Prosper, die nu al in handen zijn van de Vlaamse Overheid. Op dit moment wordt dit gebied tijdelijk beheerd door landbouwers, maar het zou ingericht kunnen worden als natuurgebied. Ook de Eilandjes in de Schelde komen in aanmerking, al moet hier nog bekeken worden wat de precieze kosten zouden zijn en wat dit kan opleveren. Daarnaast wordt in samenspraak met de landbouwsector onderzocht of een beperkt deel van de polders op de Linkerscheldeoever aangewend kunnen worden als grasland voor weidevogels of foerageergebied voor de bruine kiekendief. Ook deze terreinen zijn eigendom van de overheid – er zijn geen onteigeningen nodig.

Flankerende maatregelen

Er komen flankerende maatregelen om de overlast  voor de omgeving maximaal te beperken. Er zal ook extra geïnvesteerd worden in mobiliteitsmaatregelen in het Waasland om te vermijden dat de regio belast wordt. Zo wordt er een RUP gemaakt voor de verbinding tussen de E34 en de N70. Een ander voorbeeld zijn de werken voor de westelijke ontsluiting van de Waaslandhaven, die in 2021 moeten starten. De hinterlandontsluiting van de extra containers moet bovendien voornamelijk verlopen via spoor en binnenvaart – en niet via vrachtwagens. Dat is mogelijk, omdat het 9de alternatief een concentratie van goederenstromen creëert op één locatie: ten noorden van het Deurganckdok en ten zuiden van het nieuwe dok kunnen grote volumes verzameld worden. Dankzij die concentratie kan de afvoer van containers voornamelijk georganiseerd worden via binnenvaart en spoor. Het ontwerp van voorkeurbesluit voorziet speciale binnenvaartkaders en de nodige spoorinfrastructuur. Zo kan de meerderheid van alle zeecontainers (57%) vervoerd worden naar het hinterland via binnenschip (42%) of trein (15%).

“We zetten een grote stap in het belangrijke dossier van de uitbreiding van de Antwerpse haven, de tweede grootste haven in Europa”,  zegt Vlaams minister van Omgeving Koen Van den Heuvel. “Circa 6,5% van de werkende Vlamingen en ongeveer 3,5% van de werkende Belgen heeft een job dankzij deze haven. Die wordt meer dan ooit de economische motor van Vlaanderen. Nu moet op korte termijn werk gemaakt worden van de modal shift: het aandeel van het spoorvervoer moet verdubbelen naar 15% en de binnenscheepvaart brengen we van 37 naar 42%. We spelen ook een voortrekkersrol op innovatief gebied, het nieuwe getijdendok zal volledig voorzien worden van walstroom. Alleen de haven van LA doet ons dit na”.
 

Openbaar onderzoek

De volgende stap is een openbaar onderzoek, dat op 8 juni opgestart wordt en zal lopen tot en met 17 augustus. In de gemeenten Antwerpen, Beveren, Sint-Gillis-Waas, Stabroek en Zwijndrecht zullen alle relevante documenten ter inzage gelegd worden (het ontwerp van voorkeursbesluit, de ontwerp synthesenota, de ontwerp onderzoeksrapporten, …).

Iedereen kan opmerkingen indienen.  De plannen kunnen zo verder verfijnd worden in overleg met de havengemeenschap, lokale overheden, sectororganisaties en andere stakeholders.